Każde dziecko ma prawo do szacunku i poczucia bezpieczeństwa – także w środowisku cyfrowym. Ważne jest, by wiedzieć, na ile te prawa są respektowane, a co może zagrażać ich realizacji. Fundacja Orange wraz z ekspertkami i ekspertami z dziedziny edukacji i nauk społecznych rozpoczyna monitorowanie poszanowania podmiotowości dziecka w sieci.
20 listopada przypada 33. rocznica przyjęcia Konwencji o prawach dziecka przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Przez te lata świat bardzo się zmienił, także w wyniku dynamicznego rozwoju technologii. Środowisko cyfrowe jest dziś jedną z przestrzeni, w której działają najmłodsi. A nawet jeśli nie są bezpośrednimi użytkownikami technologii, to rozwój cyfrowy ma na nich wpływ w wielu aspektach – tak jak i na całe społeczeństwo.
Prawa dziecka przysługują każdemu bez względu na płeć, pochodzenie, rasę czy wyznanie – także w środowisku cyfrowym, czyli w internecie, w korzystaniu z usług i produktów cyfrowych, z gier, aplikacji, komunikatorów czy mediów społecznościowych. Ich znajomość i przestrzeganie dotyczyć powinno nie tylko młodych internautek i internautów, ale całego społeczeństwa.
– Wspólnie z Radą Programową naszej Fundacji podjęliśmy się autorskiej analizy stanu poszanowania podmiotowości i praw dziecka w środowisku cyfrowym. Jest ono dziś integralną częścią dziecięcej codzienności. Data rozpoczęcia naszych prac nie jest przypadkowa, startujemy na chwilę przed Międzynarodowym Dniem Praw Dziecka, a celem analizy jest też edukowanie na temat tych praw. Ich realizacja leży w najlepiej pojętym interesie społecznym i jest przede wszystkim powinnością dorosłych. – mówi Konrad Ciesiołkiewicz, prezes Fundacji Orange.
Opracowanie będzie publikowane co roku (pierwsze w okolicach Dnia Dziecka 2023) i przygotowane na bazie dostępnych materiałów, a także obserwacji i opinii ekspertów i ekspertek, ma mieć charakter popularyzatorski.
– Analiza wskaże, co jest ważne, co optymistyczne, a co może niepokoić i szkodzić ochronie najmłodszych w środowisku cyfrowym. Zawarty w niej będzie m.in. opis nowych zjawisk społeczno-cyfrowych, trendów, mikrotrendów, zagrożeń wpływających na realizację praw dziecka w sieci. – zapowiada Jan Herbst z Rady Programowej Fundacji Orange, socjolog, dyrektor ds. badań w Fundacji Stocznia. Opracowanie zawrze też rekomendacje systemowe dla tworzenia polityk publicznych, usług cyfrowych i edukacyjnych oraz dla organizacji działających na rzecz dzieci.
– Zależy nam na edukacyjnym wydźwięku tej inicjatywy. Bo żeby wspierać dzieci w realizacji ich praw w środowisku cyfrowym, warto także wspierać dorosłych – rodziców, opiekunów, edukatorów. Wielokrotnie ich brak uważności na te prawa może wynikać z braku wiedzy, braku znajomości standardów czy świadomości na temat szans i zagrożeń wirtualnego świata. – dodaje dr Anna Buchner, członkini Rady Programowej, socjolożka, antropolożka, współtwórczyni grupy badawczo-projektowej „Ciekawość”.
Jedną z inspiracji dla rozpoczęcia prac nad monitoringiem był Komentarz Ogólny nr 25 w sprawie praw dziecka w środowisku cyfrowym do Konwencji o prawach dziecka Organizacji Narodów Zjednoczonych. Komentarze ogólne (tzw. General comments) opracowuje i publikuje Komitet Praw Dziecka ONZ jako instrukcje dookreślające poszczególne aspekty Konwencji lub przekładające ją na nowe, bieżące wyzwania społeczne, dając rekomendacje dla państw-stron.
„Używanie technologii w sposób wartościowy może pomóc dzieciom w realizacji pełnego zakresu ich praw obywatelskich, kulturalnych, gospodarczych i społecznych. Jednakże brak włączenia cyfrowego może doprowadzić do pogłębienia się istniejących nierówności, a także pojawienia się nowych” – stwierdza dokument. Przytoczono w nim też opinie dzieci, które wskazywały, że środowisko cyfrowe daje im istotne możliwości zabierania głosu w sprawach, które ich dotyczą. „Chcielibyśmy, aby władze państwowe, firmy technologiczne i nauczyciele pomagali nam radzić sobie z nierzetelnymi informacjami w sieci”, „chciałbym wiedzieć, co naprawdę dzieje się z moimi danymi (…). Kto je gromadzi? W jaki sposób są one zbierane?”.
Na potrzeby prac nad analizą, Fundacja Orange przetłumaczyła i opublikowała Komentarz Ogólny nr 25 na swojej stronie www. Całą treść dokumentu, jego syntetyczny skrót oraz wersję dla dzieci można pobrać tutaj.
Rada Programowa Fundacji Orange to osoby o uznanym autorytecie w dziedzinach edukacji, pedagogiki, rozwoju kompetencji cyfrowych, działań lokalnych i wyrównywania szans społecznych, badacze/czki, naukowcy/czynie, trenerzy/rki i nauczyciele/lki.
Rada Programowa Fundacji Orange to ekspertki i eksperci ds. edukacji, rozwoju kompetencji cyfrowych, działań lokalnych i wyrównywania szans społecznych. Jej rolą jest doradztwo, wsparcie merytoryczne i konsultowanie kierunków programowych, celów, misji i pól rozwoju Fundacji Orange. Członkowie i członkinie swoją funkcję pełnią honorowo, w czasie dwuletniej kadencji.
- Magdalena Bigaj – medioznawczyni, edukatorka i działaczka społeczna w temacie higieny cyfrowej i wpływu technologii na ludzi. Współautorka badań, publikacji naukowych. Założycielka Instytutu Cyfrowego Obywatelstwa.
- dr Anna Buchner – socjolożka i antropolożka, realizatorka projektów badawczych i autorka wielu raportów. Współtwórczyni grupy badawczo-projektowej „Ciekawość”.
- Zyta Czechowska – Nauczyciel Roku 2019. Współautorka książki “Jak nie zgubić dziecka w sieci?”. Dyrektor Niepublicznego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli specjalni.pl, terapeutka i nauczycielka w szkole specjalnej.
- Grażyna Gajewska – dr hab. prof. Uniwersytetu Zielonogórskiego, Instytutu Pedagogiki, kierownik Zakładu Pedagogiki Opiekuńczej i Rodziny. Autorka publikacji i projektów badawczych – naukowych i metodycznych.
- Oktawia Gorzeńska – autorka książki „Projekt zmiana – od frustracji do satysfakcji z pracy w szkole – warsztatownik”. Absolwentka Leadership Academy for Poland, założycielka dwóch szkół w Gdyni, liderka zmian w polskim szkolnictwie.
- Jan Herbst – socjolog, autor książek i artykułów nt. kapitału społecznego, nierówności społecznych i przestrzennych, współautor raportu o wykluczeniu społeczno-cyfrowym. Dyrektor ds. badań w Fundacji “Stocznia”.
- Anna Mierzyńska – analityczka dezinformacji w sieci oraz funkcjonowania polityki i marketingu sektora publicznego. Specjalistka ds. mediów społecznościowych i komunikacji społecznej, dziennikarka.
- Joanna Mikusek-Przystajko – pedagożka i nauczycielka etyki w Społecznym Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Kudowie-Zdroju, animatorka społeczno-kulturalna, psychoterapeutka uzależnień w trakcie certyfikacji.
- Jacek Pyżalski – dr hab. prof. na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu. Specjalista Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN. Pomysłodawca, kierownik i wykonawca projektów badawczych, w tym prestiżowych projektów międzynarodowych.
- Łukasz Szczepańczyk – koordynator i trener projektów rozwoju kompetencji społecznych i cyfrowych – głównie dla młodzieży i seniorów, lider Stowarzyszenia Inkubator Kreatywności Społecznej w Stoczku Łukowskim.
- Kamil Śliwowski – trener kompetencji cyfrowych i kompetencji przyszłości, specjalizuje się w wykorzystaniu technologii w edukacji, prawie autorskim, w Creative Commons i ochronie prywatności, związany z wieloma NGO i autor na otwartezasoby.pl
Fundacja Orange działa na rzecz nowoczesnej edukacji. Założona w 2005 roku do realizacji celów zgodnych ze strategią społecznej odpowiedzialności Orange Polska. Wspiera dzieci, młodzież, nauczycieli w nabywaniu kompetencji przyszłości. Działa na rzecz grup zagrożonych wykluczeniem społeczno-cyfrowym. Pomaga kształtować zdrowe nawyki cyfrowe, poznawać podstawy bezpieczeństwa w sieci, programowania, sztucznej inteligencji, druku 3d i realizować kreatywne pomysły z wykorzystaniem cyfrowych zasobów. Jej inicjatywy są oparte na wynikach badań i konsultacjach z ekspertami, do udziału angażując pracowników Orange jako wolontariuszy. www.fundacja.orange.pl
